Mevsimler…

Yeni bir eğitim öğretim yılına başladık. Hepimize hayırlı olsun J

Yeni bir yıl, yeni bir müfredat programı bu yıl bizi bekliyor.

Uzun süre paylaşımlarımıza ara vermiştik. Bu seneki ilk paylaşımı 8. Sınıfların ilk konularıyla yapmak istedik.

Mevsimler…

Bu seneye kadar 8.sınıfların son ünitesinde minicik bir alt başlık olarak alınan “mevsimler”, bu sene başlı başına iklim konusu ile birlikte bir ünite olarak değerlendiriliyor.

Ben de ders hazırlıklarımı yaparken derlediğim konuyu ve ilginç noktalarını öncelikle burada paylaşmak istedim.

Kaç tane mevsim tanıyorsunuz, sayın bakalım desek. Çok mu kolaydan başladık J

Mevsimleri biliyoruz da, peki mevsimler nasıl oluşuyor?

Hadi gelin öğrenelim.

Siz Temmuz ayında Türkiye'de geçirmekte olduğunuz güzel yaz tatilini, Brezilya'daki arkadaşınıza anlatırken sıcak kumlardan, kızgın güneşten ve serinleten denizden bahsedersiniz. Brezilya'daki arkadaşınız da o esnada yaptığı kar tatilinden, soğuk havalardan bahseder. Nasıl olur da aynı anda Dünya üzerine siz sıcaktan kavrulurken, arkadaşınızın soğuktan donması?.. 

Mevsimlerin oluşmasının 1. temel nedeni;

ü  Dünya’nın eksen eğikliğidir.

Aaa Dünya eğik mi duruyor? Eveeet.

Dünya’nın eksen eğikliğinin anlaşılabilmesi için şu terimlerin bilinmesi gerekmektedir.

A. Ekliptik Düzlem (Yörünge Düzlemi): Dünya’nın Güneş etrafında izlediği yola Ekliptik Düzlem denir.
B. Ekliptik Eksen (Yörünge Ekseni): Ekliptik düzlemi dik kestiği kabul edilen hayali çizgiye Ekliptik Eksen denir.
C. Dünya’nın Ekseni: Kutuplardan ve yerin merkezinden geçtiği kabul edilen hayali çizgiye Dünya’nın Ekseni denir.( yer ekseni)
D. Ekvator Düzlemi: Dünya’yı iki eşit parçaya bölen hayali çizginin meydana getirdiği düzleme Ekvator Düzlemi denir.

Ekliptik eksen ile Dünya’nın ekseni birbiri ile çakışmaz aralarında 23° 27’ lık bir eğiklik vardır. Bu eğikliğe Dünya’nın Eksen Eğikliği adı verilir.

►►Eksen eğikliği, Dünya’nın hem kendi ekseni hem de Güneş etrafındaki hareketiyle hiçbir zaman değişmez. Sadece ekinoks tarihlerinde etkisi ortadan kalkar.

Ya Eksen eğikliği olmasaydı ; 

❖ Güneş ışınları daima ekvatora dik açıyla gelirdi ve bu durum hiçbir zaman değişmezdi. ❖ Mevsimler ortadan kalkardı. ❖ Daima gece gündüz eşitliği yaşanırdı. ❖ Güneşin doğuş batış yer ve saati değişmezdi.

Mevsimlerin oluşmasının 2. temel nedeni;

ü  Dünya’nın Güneş çevresindeki dolanma hareketidir.

Her iki yarım kürede de mevsimler birbirinin tersi olarak yaşanır. Kuzey yarım kürede yaz mevsimi yaşanırken, Güney yarım kürede kış mevsimi yaşanmaktadır. Aynı şekilde birinde sonbaharı yaşanırken diğerin de ilkbahar yaşanır.

Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler mevsim başlangıcı olduğu için Gündönümü adı da verilir. 21 Mart ve 23 Eylül Ekinoks tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran Solstis tarihleridir.

Gündönüm (solstis) tarihleri gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya döndüğü tarihlerdir. Ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının ekvatora dik düştüğü ve bütün dünyada gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir.

21 MART (İLKBAHAR EKİNOKSU)  -  23 EYLÜL (SONBAHAR EKİNOKSU)

Bu tarihlerde; 

Güneş ışınları ekvatora dik gelir.

Bütün dünyada gece ve gündüz eşitliği yaşanır.

Güneş her iki kutuptan da görünür.

21 HAZİRAN 

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu ve eksen eğikliği nedeniyle Kuzey yarım küre güneşe dönüktür ve güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik gelir.

21 ARALIK 

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu ve eksen eğikliği nedeniyle Güney Yarım Küre güneşe dönüktür ve güneş ışınları Oğlak Dönencesine dik gelir.

Kutup bölgelerinde 6 ay gece, 6 ay gündüz yaşandığını biliyor musunuz?

Düşünsenize 6 ay bitmeyen geceler ve gündüzler...  Bunun nedeni de tabii ki Dünya'nın eksen eğikliği.

Merak etmeye, araştırmaya devam...

Gülşen GÜLER CEYLAN